Asbestverleden SVK
Gedurende een groot deel van de twintigste eeuw werd asbestvezel intensief gebruikt wereldwijd, door heel veel ondernemingen en in talrijke industriële toepassingen omwille van zijn uitzonderlijke fysische en chemische eigenschappen.
Zo werd ook bij SVK tijdens een deel van haar lange industriële geschiedenis asbestvezel verwerkt in hechtgebonden toepassingen voor bouwmaterialen, omwille van de bijzondere sterkte en hittebestendige eigenschappen. Tijdens deze periode werd naarmate de wetenschappelijke inzichten vorderden, duidelijk dat het inhaleren van asbestvezel kan leiden tot ernstige ziekten. Stelselmatig werden striktere richtlijnen opgelegd en nagevolgd ter bescherming van de gezondheid van de werknemers en werd het gebruik van asbestvezel beperkt, resulterend in een verregaand verbod op het gebruik van asbest in 1998 en tot het uiteindelijke totaalverbod in België in 2001.
SVK betreurt ten zeerste dat er slachtoffers zijn ten gevolge van de verwerking van asbest in het verleden en wil in de eerste plaats haar medeleven betuigen tegenover alle asbestslachtoffers en de nabestaanden.
Door de lange tijd tussen blootstelling aan asbestvezel en het optreden van klinische effecten, is het spijtig genoeg de realiteit dat er in de toekomst mogelijk nog mensen slachtoffer zullen worden van asbest gerelateerde aandoeningen.
Door de vele toepassingen in onze samenleving van producten met asbestvezel en hun lange levensduur, zal onze samenleving eveneens nog een tijd geconfronteerd worden met de verwijdering van al deze toepassingen. SVK werkt actief mee om Vlaanderen in de meest veilige omstandigheden asbestveilig te maken tegen 2040.
SVK neemt de verantwoordelijkheid voor de sanering van de productiesite in Sint-Niklaas en stelt alles in het werk om voor de gesaneerde site een maatschappelijk gedragen toekomstproject uit te werken.
Het is onze verantwoordelijkheid om de verspreiding van asbestvezels zo veel mogelijk te beperken door actief bij te dragen aan een goede informatieverstrekking over asbestverwijdering.
wat is asbest?
Asbest is een verzamelnaam voor een aantal in de natuur voorkomende mineralen die tot de silicaten behoren met een zeer fijne vezelstructuur. Deze delfstof werd tijdens de 21ste eeuw voornamelijk in Azië en Zuid-Amerika gewonnen. In 2021 werd er wereldwijd nog 1,2 miljoen ton gedolven, hoofdzakelijk in Rusland, Kazachstan, China en Brazilië.
Asbest is gevaarlijk wanneer losse vezels worden ingeademd.
Er bestaan verschillende soorten asbest. De meest gebruikte zijn : chrysotiel (witte asbest), amosiet (bruine asbest) en crocidoliet (blauwe asbest).
Chrysotiel behoort tot de serpentijnachtige gesteenten en zijn spiraalvormige vezels. Amosiet en crocidoliet behoren tot de groep van de amfibole mineralen, die bestaan uit rechte, naaldvormige vezels. De amfibolen zijn het meest schadelijk voor de gezondheid, maar werden het minst gebruikt. Chrysotiel is goedkoper en gemakkelijker te bewerken waardoor het de meest ontgonnen en gebruikte asbestsoort is (ongeveer 90%).
Asbestvezels kunnen zich opsplitsen en zo fijn worden dat ze tot diep in de longen doordringen. Daar kunnen ze de longen beschadigen en leiden tot ziektes zoals asbestose of mesothelioom. Contact met de huid heeft geen gevolgen; het inademen van de vezels kan wel tot ernstige gezondheidsproblemen leiden.
Alleen aan de kleur van het ruwe asbest kan men zien tot welke asbestsoort de vezels behoren. Wanneer het materiaal verwerkt is, kan dat echter niet meer. Alleen laboratoriumonderzoek kan dan nog verduidelijking geven. In het algemeen geldt overigens dat verwerkte asbest niet met het blote oog kan herkend worden. Ervaren specialisten (her)kennen echter de materialen die vrijwel zeker asbest bevatten.
Afhankelijk van het gebruik en de staat van bewaring worden asbesthoudende materialen ingedeeld in twee groepen:
Hechtgebonden asbest: dit zijn alle producten waarin de asbestvezels gebonden zijn met een bindmiddel en zich in een goede staat bevinden. Hierdoor komen de asbestvezels niet zomaar vrij. Het bindmiddel is vaak cement, bitumen, kunststof of lijm. Uit deze materialen komen weinig asbestvezels vrij (tenzij men ze bewerkt: zagen, slijpen, boren, schuren). Deze groep bevat onder andere golfplaten en leien in asbestcement.
Losgebonden asbest: dit zijn alle andere asbesthoudende materialen, die niet in de categorie ‘hechtgebonden asbest’ passen. Het gaat om producten waarbij de asbestvezels niet in een stevig bindmiddel zitten. Ook zijn de concentraties van de asbestvezels veel hoger. Deze materialen zijn veel gevoeliger voor beschadigingen, waardoor er sneller grote hoeveelheden vezels kunnen vrijkomen. Deze categorie bestaat voornamelijk uit vlok- en warmte-isolatieproducten die in grote hoeveelheid toegepast zijn, maar ook uit sommige weinig gebonden platen voor valse plafonds. Deze asbesthoudende producten zijn de gevaarlijkste, want er kunnen veel asbestvezels uit vrijkomen.
waarom werd asbest gebruikt?
Sinds de oudheid is de natuurlijke vezel gebruikt vanwege zijn diverse fysische en chemische eigenschappen, waaronder brandwerendheid, slijtvastheid, sterkte, warmte-isolatie, elektrische isolatie, en de lage kostprijs. Aan het begin van de twintigste eeuw stond het zelfs bekend als een 'wondermiddel' vanwege zijn veelzijdigheid. Door asbest aan materialen toe te voegen, werden ze sterker, brandwerend en goedkoper. Dit leidde tot breed gebruik in auto's, schepen, gebouwen, sigarettenfilters, textiel en huishoudelijke apparaten.
In 1967 resulteerde de brand in het Brusselse warenhuis Innovation in de dood van 251 mensen en verwondingen bij nog eens 62 mensen. Deze tragedie leidde direct tot strengere wetgeving op het gebied van brandveiligheid in winkels en tot een toename van het gebruik van asbestvezels in brandwerende bouwmaterialen. Bedrijven zoals SVK, die actief zijn in de productie van bouwmaterialen, gebruikten asbestvezels in combinatie met cement als bindmiddel. Vooral golfplaten en leien werden vervaardigd met asbestcement, waardoor de bouwmaterialen zeer stevig en onbrandbaar waren.
productie zonder asbestvezel
Naarmate de wetenschappelijke inzichten vorderden over de mogelijke gezondheidsrisico’s ten gevolge van het inademen van asbestvezel, werd de wetgeving stelselmatig aangepast en heeft de industrie gezocht naar oplossingen in de vele toepassingen om de asbestvezel te vervangen. De omschakeling voor alle betrokken industrieën heeft tijd gevergd omwille van de complexiteit om asbestvezel te vervangen met behoud van de technische eigenschappen van alle producten.
Bij SVK werden volgende producten geproduceerd zonder de verwerking van asbestvezel:
- Leien & onderdakplaten : vanaf 1988
- Gevelplaten : vanaf 1989
- Golfplaten : vanaf 1991
In de overgangsjaren tot 1998 daalden de verwerkte hoeveelheden asbestvezel significant in de productie maar werden wel nog producten uit voorraad verkocht die asbestvezel bevatten. In 1998 werd het laatste product verkocht met asbestvezels en was de omschakeling op andere onschadelijke vezels een feit in het volledige gamma bouwmaterialen van SVK. In datzelfde jaar volgde ook een Koninklijk besluit voor een bijna-totaal asbestverbod met een lange lijst van toepassingen. In 2001 volgde een algemeen verbod op het produceren, het gebruiken en het op de markt brengen van alle toepassingen van asbest.
De oude huishoudproducten die asbest bevatten zijn intussen zo goed als allemaal vervangen door asbestvrije, moderne versies. Gebouwen blijven echter veel langer in gebruik, met als gevolg dat er nog steeds veel asbest aanwezig is in de vorm van isolatie en dakbedekkingen zoals golfplaten en leien. Zolang deze intact zijn en er dus geen deeltjes via de lucht verspreid kunnen worden, zijn er geen directe gevaren. Wanneer het om niet-hechtgebonden asbest gaat, of sterk verouderde platen waarbij de vezels loskomen, wordt ten zeerste aangeraden beroep te doen op erkende bedrijven voor asbestverwijdering omwille van de ernstige gezondheidsrisico’s die gepaard kunnen gaan met onzorgvuldige verwijdering.
Ons huidige aanbod in vezelcement bouwmaterialen bevat enkel nog duurzame en onschadelijke producten. Ook vandaag nog zijn onze producten zeer brandveilig en voldoen ze aan strenge veiligheidsvereisten, zo blijkt uit tests die we op regelmatige basis laten uitvoeren.
Meer info over asbest en verwijdering
Asbest in uw (toekomstige) woning?
Koopt u binnenkort een woning? Als deze voor 2001 gebouwd werd, moet er verplicht een asbestattest zijn. Zo weet u of er asbest aanwezig is, of niet. Indien het gebouw na 2001 geplaatst werd, is er geen kans op asbest.
Woont u reeds in een huis gebouwd voor 2001, dan is de kans vrij groot dat er asbest aanwezig is. Via facturen en technische fiches kan u achterhalen of er zich asbest in uw huis bevindt. Bij twijfel kan u een deskundige inschakelen.
In het kader van het asbestafbouwbeleid van Vlaanderen, om tegen 2040 asbestveilig te zijn, moet elke eigenaar van een gebouw, geplaatst voor 2001, tegen 2032 daarvoor een asbestattest hebben. Indien er huurders in het gebouw zitten, dienen zij hiervan een kopie te krijgen.
Hoe weet ik of een golfplaat of kunstlei asbest bevat?
Asbestvrije golfpalten zijn gemarkeerd met een stempel "NT" of "NG", dit staat voor "New Technology" en "New Generation". Uw product bevat met zekerheid asbest als uw kunstlei vóór 1990 of golfplaat vóór 1992 werd geïnstalleerd.
Waar kan ik met mijn asbest terecht?
- Indien u hechtgebonden asbestplaten hebt die nog intact en voldoende sterk zijn, kan u deze zelf verwijderen. U moet wel de nodige voorzorgen nemen. Informeer steeds vooraf bij het lokale containerpark of asbest binnengebracht mag worden.
- Niet-hechtgebonden asbest, waarbij de vezels los zitten, zoals bij spuitisolatie, afdichtingskoord, asbestvilt of -karton etc., mag u niet zelf verwijderen. Hiervoor dient u een expert in te schakelen die voor u het asbest zal verwijderen.